Daha evvel işlemci ve RAM overclock süreçlerine ayrıntılıca değinmiştik. Artık ise ekran kartlarıyla sürat aşırtma yaparken dikkat etmemiz gerekenlere ve işin püf noktalarına bakıyoruz.
GPU ile sürat aşırtma yapıldığında modele bağlı olarak performansı %5 ile %20 oranında artırabilirsiniz. Güç da olsa kimi senaryolarda ise bu paha daha üst çıkabilir. Overclock süreçlerinde daima bahsettiğimiz üzere, risk her vakit var. Fakat ne yaptığınızı biliyorsanız ve adımları hakikat uyguluyorsanız çekinmeniz gereken bir durum yok. Overclock yaparken ayarları çok halde değil, adım adım yapmakta her vakit yarar var. Ayrıyeten birazdan sürat aşırtma konusunda “güvenli” ayarları belirlemek için nasıl bir yol izleyeceğimize bakacağız.
Hız aşırtma yapmadan evvel ekran kartınızın nasıl performans gösterdiğini ölçümlemek yeterlidir. Ayar yaptıktan sonra bilgisayarınızın performansını, overclock sürecinin tesirini görmek isteyebilirsiniz. Oyunlarda benchmark yapabilir, ayrıyeten sentetik test skorlarını alabilirsiniz.
Temel stok performans bilgilerinizi not ettiyseniz yavaştan başlayalım. Sürat aşırtma yapabilmek için çeşitli yardımcı programlar mevcut. Lakin biz yaygın olarak kullanılan, tanınan overclock aracı MSI Afterburner‘a odaklanacağız. Emsal süreçler EVGA Precision X1 ve ASUS GPU Tweak yazılımlarda da mevcut. Ayarlar temelde tıpkı olsa da sırf araçların kullanım formu değişiyor. AMD Radeon Adrenalin şoförlerini yahut NVIDIA GeForce Experience’i kullanarak overclock yapmak da mümkün. Lakin MSI Afterburner herkes tarafından kullanılan bir araç.
Overclock yahut öteki bir sebeple olsun, ekran kartı sıcaklık takibi kıymetlidir. Aşağıdaki makalemizde her şeyi ayrıntılıca anlatmıştık:
- Ekran Kartı Sıcaklığı Nasıl Ölçülür?
İşlemcilerde olduğu üzere, “silikon piyangosu (silicon lottery)” dediğimiz durum grafik işlemcilerde de var. Örneğin GeForce RTX 4090 (AD102 GPU) kullanan bir kişi %20 GPU ve %25 bellek sürat aşırtması yapmayı başardıysa, tıpkı model karta sahip bir başka kişinin birebir oranları elde edebileceğinin bir garantisi yok. Kolay bir halde anlatmak gerekirse, piyasadaki her işlemcinin silikon kalitesi farklı olabilir. Birtakım işlemciler model açısından tıpkı olsalar bile biri başkasından daha uygun overclock potansiyeline sahip olabilir. Buna “silicon lottery” diyoruz.
MSI Afterburner’ın ayarlar kısmında birçok farklı arayüz mevcut. MSI Afterburner v3 arayüzünü seçtiğinizde karşınıza aşağıdaki üzere bir ekran çıkacak. Burada çekirdek voltajı (core voltage), güç limiti (power limit), çekirdek saati (core clock), bellek saati (memory clock) ve fan suratı (fan speed) için ayarlar yer alıyor.
Afterburner varsayılan olarak voltaj ayarlamalarını kilitliyor. Şayet voltajda değişiklik yapmak istiyorsanız ayarlara girin ve “Voltaj denetimini aç” seçeneğini işaretleyin. Referans tasarım, standart MSI, genişletilmiş MSI yahut üçüncü parti olarak ayarlamayı deneyebilirsiniz.
Bir ekran kartına sürat aşırtma yaparken dört temel öge vardır: GPU çekirdek saati, bellek saati, GPU voltajı ve fan suratı (bazı durumlarda bellek voltajını da ayarlayabilirsiniz). Birinci olarak çekirdeklerin çıkabileceği azamî kararlı saati bulmakla başlıyoruz. Overclock süreci temel olarak GPU için yapılır, fakat belleklerin saatini yükseltmek de kullanım senaryosuna nazaran performans artışları sağlayacaktır. Bu nedenle kararlı bellek saatini bulduktan sonra optimum performansa ulaşmak için GPU ve bellek kıymetlerinin bir karışımını kullanabiliriz.
Overclock sonrasında ekran kartının “kararlı” çalışması kıymetli çünkü hiçbirimiz ani çökmeler, takılmalar yahut kapanma üzere durumlar yaşamak istemeyiz. Testler yaptığınızda her şey yeterli çalışıyor üzere görünebilir, fakat oyun oynarken yahut render alırken beklenmedik sorunlar yaşayabilirsiniz. Bu türlü bir durumla karşılaştığınızda geri dönüp ayarları gözden geçirmeli, her şeyin düzgün çalışmasını sağlayacak ayarları tekrar bulmalısınız.
Ek olarak, sürat aşırtma süreci sırasında sık sık test yapmakta yarar var. Örneğin frekans yahut voltaj ayarlaması yaptıktan sonra Cyberpunk 2077’yi (veya farklı ağır bir oyunu) yüksek çözünürlükte ve ayarlarda çalıştırmayı deneyebilirsiniz. Farklı test araçları da mevcut ve bunlardan bahsedeceğiz. Özetle, sıkılmadan ne kadar test yaparsanız o kadar güzel.
İlk olarak GPU ve belleğin serin çalışmasını sağlamak için fan suratını %80’e ayarlayalım, akabinde güç sonunu en üst seviyeye çıkaralım. Sonrasında GPU çekirdeğinin frekansını 50 MHz’lik (100 MHz de olabilir) dilimlerle üst çekiyoruz. Her kademede test gerçekleştirmek yararınıza. 100 MHz-150 MHz’lik artış sağladıktan sonra kartınızı test edin. Örneğin ekran kartımızla Cyberpunk 2077’yi ışın izleme etkin halde, mümkün olan en yüksek ayarlarda ve en yüksek çözünürlükte çalıştırıyoruz.
Çökme yaşadığınızda çekirdek voltajını küçük adımlarla artırın ve tekrar test gerçekleştirin. Şayet voltaj artırmak yarar sağlamıyorsa frekans suratını 25 MHz’lik dilimlerle düşürün ve kararlı noktayı bulmaya çalışın. Bir hatırlatma olarak, GPU saatini artırmasanız bile oyunlarda zirve frekansların yüksek düzeylere ulaştığını görebilirsiniz. Zira güç sonunu yüksek düzeylere çıkarmıştık.
Ekran Kartı Belleğiyle Overclock
Belleklere dokunup dokunmamak size kalmış. Söylediğimiz üzere, bellek frekansı da performansa katkıda bulunabilir. GPU çekirdek saatini +0 MHz’e düşürüyoruz fakat güç limitini azamide bıraktık. Ekran kartlarında kullanılan bellekler birbirinden farklıdır ve frekans suratları büyük oranlarda farklılık gösterir.
Örnek olarak, GDDR6X belleğe sahip GeForce RTX 3090 ekran kartıyla GDDR5 bellek taşıyan Radeon RX 570 ekran kartları birbirinden külliyen farklıdır. Bu nedenle bellek frekansını artırırken ekran kartı modeline, stok saatlere ve Afterburner’daki frekans boşluğuna dikkat etmeliyiz.
GPU’da olduğu üzere bellek saatini kademeli olarak yükseltiyoruz lakin burada 100 MHz’den daha büyük adımlar atabiliriz. Yaptığımız testlerde çökme, takılma yahut kapanma sıkıntıları yaşadığımızda artık durmalıyız. Örneğin bellek saatini 500 MHz artırdınız, 50-100 MHz’lik adımlarla geri gelerek kararlı noktayı bulmaya çalışın. Sürat aşırtmanın bir deneme yanılma süreci olduğundan daima bahsediyoruz.
GPU ve Bellek Ayarı
GPU ve VRAM sürat aşırtma kıymetlerinin ortalamasını alarak işi noktalayabiliriz. Örneğin GPU için +300 MHz, bellekler için +500 MHz’lik bir boşluk yakaladık. GPU frekansını +150 MHz ve VRAM frekansını +250 MHz’e ayarlayabilirsiniz. Lakin ekran kartınızın modeline, iş yüküne ve sıcaklıklara bağlı olarak bu pahaları değiştirebilirsiniz. Overclock denemesi yaptıkça kıymetlere daha aşina olacaksınız ve deneyim kazanacaksınız.
Söylediğimiz üzere, sürat aşırtmayla elde ettiğiniz performans çıkarları ekran kartı modeline nazaran değişebilir. Oyunlarda ve sentetik testlerde elde ettiğimiz sonuçları not etmiştik. Artık tıpkı testleri tekrar gerçekleştirin ve ortadaki farkı gözlemleyin.
Oyun Testleri
Test emeliyle sistemi ve bilhassa ekran kartını yoracak ağır oyunları yüksek ayarlarda çalıştırabilirsiniz. Oyun oturumlarını mümkün epeyce uzun müddetli tutmakta yarar var, fakat kâfi vaktiniz yoksa asgarî 30 dakikalık testler yapmanızı öneriyoruz. Bununla birlikte, oyunlarda grafik ayarlarını mümkün epeyce yükseğe çekmeye çalışın. İşte yüksek grafiklere sahip, ekran kartını zorlayacak kimi oyunlar: Metro Exodus, Red Dead Redemption 2, Cyberpunk 2077, Forza Horizon 5, Assassin’s Creed: Odyssey, Control, Far Cry 5, Crysis Remastered, Microsoft Flight Simulator ve Final Fantasy XV.
GPU sıcaklıkları her vakit belirttiğimiz üzere birinci düşman. “Ekran Kartı Sıcaklığı Nasıl Ölçülür?” makalemizde bu bahse ilişkin tüm ayrıntıları bulabilirsiniz. GPU çekirdek sıcaklıklarının genel olarak 80 dereceyi aşmasını pek istemeyiz. Anlık olarak yüksek sıcaklıklar görebilirsiniz, bu durumda soğutma sistemi devreye girer ve sıcaklıklar aşağı çekilir. Lakin daima olarak yüksek sıcaklıklar uygun şeylerin habercisi değil. 85 derecenin üstünü ise katiyen istemeyiz.
GPU’nuz üretici tarafından belirlenen sayılardan kıymetli ölçüde daha düşük süratte çalışıyorsa, kart kendini kısıtlıyor olabilir. Hatta bu senaryolarda GPU frekansları başlangıçta yüksek kıymetlerde seyreder ve vakitle düşer. Örneğin GPU’nuz yavaş yavaş 1850 MHz’den 1500 MHz’e hakikat yol alıyorsa, bu âlâ soğutulmuş bir kart için olağan bir davranış değil.
Oyun Performansı
Her şeyin yolunda gittiğinden emin olmak için performans sonuçlarınızı (ortalama FPS pahası gibi) internet ortamındaki farklı sonuçlarla kıyaslayabilirsiniz. Elbette işlemci modeli, kullanılan bellekler, ekran kartı soğutma tasarımı, şoför sürümü ve hatta art plan uygulamaları sonuçlara tesir edebilir. Lakin kendi sisteminize yakın, bilhassa birebir ekran kartı ile yapılan testler bulabilirsiniz.
Örneğin vakit zaman sistem toplama görüntüleri ve oyun performans testleriyle karşınıza çıkıyoruz. Technopat.net‘te birçok farklı donanıma ilişkin sonuçlar bulabilirsiniz. Ayrıca Technopat Sosyal‘de husus açabilir, geçmişte açılan mevzuları aratabilir, binlerce Technopat ile bilgi alışverişinde bulunabilirsiniz.
İlk seçenek olarak gerçek dünya oyun testlerini önerdiğimizi söylemiştik. Sentetik testler oyun performansı açısından direkt en yeterli sonuçları vermez. Lakin bu cins yazılımlar, sistemin kararlı çalışıp çalışmadığını anlamamız konusunda epeyce yararlıdır. Kimi yazılımlar testler sonucunda performans skorları sunabiliyor. Ayrıyeten test programları çoklukla fiyatsızdır.
3DMark
En eski, en tanınan ve en uygun araçlardan biri olan 3DMark, en azından şiddetli testlerle birlikte GPU’lar ortasındaki genel performans farkını bilmek istiyorsanız epey hakikat sonuçlar verir. Time Spy ve Fire Strike’ın PC için en âlâ test seçenekleri olduğunu söyleyebiliriz. Platformlar ortası Night Raid, taşınabilir aygıtlara ölçeklenmesi gerektiğinden pek de kullanışlı değil. Port Royal ise oyuncular için birinci özel gerçek vakitli ışın izleme testi olarak geliyor.
Ek olarak Wild Life, Windows, Android ve Apple iOS için platformlar ortası bir karşılaştırma aracı olarak sunuluyor. Dizüstü bilgisayarların, tabletlerin ve akıllı telefonların grafik performansını test etmek ve karşılaştırmak için 3DMark Wild Life’ı kullanabilirsiniz. Wild Life, Windows PC’lerde ve Android aygıtlarda Vulkan grafik API’sini kullanır. iOS aygıtlarda Metal kullanır. Platformlar ortasında kıyaslama puanlarını karşılaştırabilirsiniz.
Çeşitli ekran kartları ortasındaki performans farkı, teste bağlı olarak bir ölçü yanılgı hissesine sahip olabilir. Lakin 3DMark tartışmasız GPU performansının oyun testi dışında en âlâ temsilidir. UL Benchmarks, yıllar evvel yazılımını sonuç kıyaslama özelliğiyle güncellemişti.
Bununla birlikte, 3DMark sonuçlarını dikkatli okumakta yarar var. Örneğin RTX 2080 Ti, dokuz oyun ve altı farklı çözünürlük/ayar kombinasyonuyla çalışan testlerde RTX 2080 Super’den %14 ve %18 (4K) daha süratli görünüyor. 3DMark Time Spy, 2080 Ti’nin %20 önde olduğunu, Fire Strike ise %15 önde olduğunu gösteriyor. Night Raid testinde fark sadece %5 olarak sonuçlara yansıyor. Zira GPU’nun hudutlarını zorlayacak bir test değil.
- 3DMark (6 GB) test aracını indirmek için bu ilişkiye tıklayabilirsiniz.
Basemark
Basemark, gerçek dünya performansı açısından 3DMark ile karşılaştırıldığında daha geride. Daha süratli biten bu test yaklaşık 30 saniye sürerken Vulkan (genellikle en iyisi), DirectX 12 yahut OpenGL API’lerini seçebilirsiniz. Birebir vakitte çapraz platform takviyesine sahiptir ve çok çeşitli donanımlarda çalışabilir. Bu nedenle üst seviye GPU’ların gerçek gücünü sergileme mümkünlüğü daha düşüktür.
- Basemark GPU (1 GB) test aracını indirmek için bu kontağa tıklayabilirsiniz.
FurMark
Performanstan fazla gerilim testi yapmak için başı çeken yazılımlardan biri olan FurMark, ekran kartınızı mümkün hayli zorlarken güç tüketimini en üst seviyeye çıkarmak için çalışır. FurMark epey tesirlidir ve hatta birçok çağdaş GPU’da bu tıp araçların ziyan vermesini engellemek için müdafaa düzenekleri içerir. Bu programı ayrıyeten güç tüketimini ölçmek için de kullanabilirsiniz.
Ekranın altındaki sıcaklık grafiğine dikkat ederek testi yaklaşık 15 dakika çalıştırın. Sıcaklıkların genel olarak 80 dereceyi aşmasını beklemeyiz, lakin aşıyorsa bile 85’in üzerine çıkması pek hayra alamet değildir. GPU’lar aslında modeline bağlı olarak 95 ve hatta 100 °C’ye kadar çalışabilir lakin sonları zorlamaya gerek yok. Sıcaklıklar yüksekse testi anında durdurabilirsiniz.
Ayrıca FurMark testinde görünen grafiklere de dikkat edin. Şayet renkler gerçek görünmüyorsa yahut garip grafikler ortaya çıkmaya başlıyorsa bir sorun var demektir. Örneğin üstteki üzere artefaktlar ortaya çıkabilir.
- FurMark (12 MB) test aracını indirmek için bu irtibata tıklayabilirsiniz.
MSI Afterburner’ı kullanmak istemiyorsanız AMD, NVIDIA ve Intel tarafından sağlanan yerleşik araçları kullanabilirsiniz. Her iki şirket de otomatik overclock araçları sunuyor. Ayrıyeten Afterburner’a benzeri biçimde ayarlamalar yapabiliyoruz. AMD şoförlerinde yerleşik olarak bulunan sürat aşırtma araçları çok daha kullanışlı. Voltajları, saat suratlarını, fan suratlarını, bellek suratlarını ve daha fazlasını ayrıntılıca ayarlayabilirsiniz.
AMD’nin sürat aşırtma araçlarının en büyük avantajlarından biri de oyun başına belirlenebilen OC profilleri. Tahminen oynadığınız oyun o kadar ağır değil, bu türlü durumlarda saatleri daha yüksek düzeylere çekebilirsiniz. Bununla birlikte, daha akıcı bir oyun tecrübesi için ekstra güce gereksinim duyan bir oyun oynuyor olabilirsiniz. Lakin her halükarda deneme-yanılma gerekiyor.
Overclock yapmak için çeşitli seçenekler mevcut olsa da, Afterburner’ın kullanımı epey kolay ve yıllardan beri donanım meraklıları tarafından bilinen bir araç.
Sonuç
Geçmişte yahut yakın vakitte overclock denemeleri yaptıysanız tecrübelerinizi yorumlarda belirtebilirsiniz. Ekran kartları, sürat aşırtma konusunda genel olarak işlemciler kadar performans getirisi sağlamaz. Ayrıyeten süreç de daha meşakkatlidir. İşlemciler daha küçük ve yekpare yapıdayken, ekran kartında farklı birçok bileşen yer almakta.
Hem bellek hem de GPU’ya yüksek voltajlar uyguladığınızda, frekansları abarttığınızda kart çok fazla ısınabilir, ayrıyeten güç tüketimi de artacaktır. Sonucunda ise ekran kartının bileşenleri erken yıpranacaktır. Bu nedenle kartınızla overclock yaparken biraz daha temkinli yaklaşmanızı öneriyoruz.
Ek olarak, ayarları yaptıktan sonra bilgisayarınızı sıkıntısız bir biçimde kullanıyor olsanız bile bu daima devam edecek diye bir düstur yok. Ağır iş yüklerinde yahut oyunlarda can sıkıcı meseleler yaşayabilirsiniz. Ekran kartlarının overclock için boşluk hissesi ekseriyetle düşük. GPU dizayncıları ve tasarım ortakları, ekran kartını üretirken performansı son hududuna kadar zorlama eğilimindedir.
