Yapay zeka teknolojisi geliştikçe yapay zeka hakkındaki hukukî tartışmalar büyümeye devam ediyor. Örneğin ChatGPT teknolojisinin yaygınlaşmasının akabinde kimi okullarda ChatGPT ile ödev hazırlanması yasaklandı. Yapay zeka tarafından oluşturulan görsellerin telif hakkı tartışılmaya başlandı. Yapay zekanın günlük hayattaki tesirlerinin artmasıyla birlikte hukuki düzenleme muhtaçlığı her geçen gün artıyor. Yapay zeka ile üretilen yapıtların “benzersiz eser” niteliğinde olup olmadığı noktasında tartışmalar hareketlendi. Yapay zekanın kanunlar karşısındaki statüsü belirlenmediği için büyük belirsizlikler yaşanıyor. Yapay zekanın bir kişiliği olup olmadığı ve nasıl değerlendirileceği konusunda karamsarlıklar yaşanıyor. Bu sorunun, yapay zekanın şimdi hiçbir tüzel düzenlemede karşılığı olmasa da, her hadisede tekrar tekrar sorulmaya devam ediyor. Ortaya çıkan meselelerin toplumun genelini ilgilendirmeye başladığı bugünlerde ise akıllara yapay zekanın sebebiyet verdiği karışıklığı tekrar yapay zeka temelli hukuk sistemleri çözebilir mi sorusu geliyor. Bununla birlikte hukuk dünyası aslında bunun karşılığını uzun vakittir arıyor.
Yapay zeka ile ilgili tüzel düzenlemelere gereksinim artıyor
Bilişim hukuku alanında Türkiye’nin tecrübeli isimlerinden Avukat Görkem Gökçe, yapay zeka ile ilgili tüzel düzenleme muhtaçlık olduğuna vurgu yaparak şunları söyledi:
“Hukuk ile teknoloji, kesişimi güç iki alan. Hukukçuların formasyon icabı analitik düşünme deneyimlerinin kâfi olmamasının da tesiriyle hukuk dünyası yapay zeka üzere teknoloji kesimi içinde başka bahis başlıklarına nazaran daha teknik bir mevzuda hantal kalabiliyor. Bu bağlamda bizler biraz geriden geliyoruz. Örneğin, “Yapay zeka kararlarından kaynaklanan sorumluluğun türel karşılığı var mıdır?” sorusunun şimdi hiçbir türel düzenlemede direkt bir yanıtı yok. Son periyotta yapay zeka tarafından üretilen kelamda eserler ile ilgili tartışmalar artmaya başladı. Münasebetiyle yapay zekanın toplumda tesirlerinin somutlaşmaya başlaması tüzel taraftaki düzenleme muhtaçlıklarının artmasına neden oluyor. Şundan kimsenin hiç kuşkusu olmasın ki, hukuk bu durumu bir kenarda bırakmaz, Roma Hukuku’ndan bu yana uzanan temel hukuk kurumları yapay zeka için de çıkarımlar üretir.”
Hukukta yapay zeka kullanılmaya başlandı
Yapay zekanın hukuku bir kenara, hukukta yapay zeka teknolojisinden yararlanılmaya başlandı. Son 4-5 yıldır dünyanın farklı ülkelerinde çeşitli pilot uygulamalar yapılıyor. 2019 yılında Çin’in başşehri Pekin’deki çevrimiçi dava hizmeti merkezinde, davaların açılması ve sürece konulması üzere nispeten kolay hukukî süreçlerde vatandaşlara yardımcı olması için “AI Judge” isimli yapay zeka yargıçlarını kullanıma sundu. Tekrar 2019 yılında Estonya’daki mahkemelerde misyon yapmaya başlayan yapay zeka takviyeli robot yargıçlar, 7 bin eurodan daha az dengeli uyuşmazlıklarda yasal evrakların incelenmesi ve tahlil edilmesi konusunda mahkemelere dayanak veriyorlar. Bir diğer örnek ise Malezya’dan. 2022 yılı Aralık ayında ülkenin Sabah ve Sarawak eyaletlerindeki mahkemelerde yapay zeka yargılama sisteminin pilot uygulamaları yapılmaya başlandı.
Britanyalı-ABD’li teşebbüsçü Joshua Browder’ın geliştirdiği dünyanın birinci robot avukatı DoNotPay’in Şubat ayında ABD’deki bir mahkemede sanığa tavsiyede bulunacağı haberi ise yapay zekanın yargı süreçlerdeki kullanımı ile ilgili en aktüel gelişme. Bu duruşma yapay zekanın savunma yapacağı birinci dava olarak tarihe geçecek. Türkiye’de Yargıtayda yapay zeka sistemi devreye giriyor
Yapay zekanın hukukta yargı süreçlerinde kullanımı ile ilgili Türkiye’de son periyotta çok önemli adımlar atılıyor. Avrupa Kurulu ile yürütülen Yargıtayın Kurumsal Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında bu yıl içerisinde hayata geçmesi planlanan yapay zeka sistemi ile aktüel ve emsal kararların yaygınlaştırılmasının kolaylaştırılması ve isimli kalitenin yükseltilmesi hedefleniyor.
Bu sistem sayesinde vatandaş ve avukatlar, elindeki kanıt ve dataları sisteme girerek kelam konusu davayı kazanma ihtimalini öğrenebilecekler. Buna nazaran dava açıp açmamam kararlarını gözden geçirebilecekler. Yeniden yeni sistem ile geniş dava belgelerinin özetlerinin süratli bir formda hazırlanabilmesi ile savcılık ve müzakere süreçleri de kolaylaşacak. Ayrıyeten, Yargıtayın 2015 yılında şeffaflık ve hesap verebilirlik unsuru yeterince 6 milyondan fazla kararı kamunun erişimine açması sonucu yeni ve yol gösterici pahası yüksek kararların tespit edilmesinde yaşanan zorlukların da önüne geçilmiş olacak.
Konuyla ilgili olarak Avukat Görkem Gökçe, “Yapay zeka ve hukuk bağındaki asıl kritik adım bu teknolojinin yargı süreçlerinde etkin olarak kullanılmaya başlayacak olması. Dünyanın birçok yerinde robot yargıçlardan, yapay sistemlerine birinci denemeler bir müddettir yapılıyor. Türkiye’de de bu yıl içerisinde Yargıtayda yapay zeka sisteminin hayata geçmesini bekliyoruz. Bu uygulama sayesinde davalardaki yığılmaların bir ölçü önüne geçilebilir, kendileri için en gerçek emsal kararları öncesinde gören vatandaşlar bu sayede uzun, değerli ve gerilimli davalardan tahminen de kaçınabilirler” tabirlerini kullandı.
