Yapay zeka (AI) 2023 yılında da sıklıkla konuşacağımız büyük hususlardan olacak. ChatGPT üzere üretken yapay zekaların son yıllarda büyük bir süratle gelişmesi beraberinde bir dizi sorunu da beraberinde getirdi. Bunlar ortasında telif hakkı tezleri da bulunuyor. Bir küme sanatçı telif hakkı ihlali yüzünden Stable Diffusion ve Midjourney’yi dava etti. Sanatçılar – Sarah Andersen, Kelly McKernan ve Karla Ortiz – yapay zeka kullanarak metinden imaja eserler üreten Stable Diffusion, Midjourney ve yakın vakitte kendi yapay zeka sanat oluşturucusu DreamUp‘ı yaratan DeviantArt’a telif hakkı davası açtı.
Sanatçılar, bu yapay zeka araçlarının “orijinal sanatkarların müsaadesi olmadan” internette bulunan milyarlarca imgeyi kullanarak eğitildiklerini ve bu datalar üzerine geliştirildiklerini belirtiyor. Bu bağlamda süreç içerisinde milyonlarca sanatkarın haklarının ihlal edildiğini belirtiyorlar.
Açılan dava, bu tip telif hakkı üzere toplu dava alanlarında uzmanlaşmış Joseph Saveri Hukuk Ofisi ve avukatları tarafından açıldı. Duyurunun yapıldığı bir blog gönderisinde açılan bu dava, “yapay zekayı herkes için adil ve etik hale getirmeye yönelik bir öteki adım” olarak tanımlanıyor. AI sanat araçlarının popülaritesi geçtiğimiz yıl patladığından, sanat topluluğu güçlü reaksiyon gösterdi. Kimileri ise Photoshop, Illustrator ve gibisi yazılımlarda olduğu üzere bu araçların da sanatkarlara yardımcı olabileceğini belirtti. Lakin genel çoğunluk bu para kazanma sistemlerini eğitmek için çalışmalarının kullanılmasına karşı çıkıyor.
Üretken AI sanat modelleri, ekseriyetle içerik oluşturucuların bilgisi yahut müsaadesi olmadan web’den toplanan milyarlarca manzara üzerinde eğitiliyor. Yapay zeka sanat üreteçleri daha sonra makul sanatkarların tarzını taklit eden sanat yapıtları yaratmak için kullanılabilir.
Bu sistemlerin telif hakkı yasasını ihlal edip etmediği asında karmaşık bir sorun. AI sanat araçlarının üreticileri ekseriyetle bu yazılımların telif hakkıyla korunan datalarla ilgili eğitiminin (en azından ABD’de) adil kullanım doktrini kapsamında olduğunu sav ediyor. Lakin adil kullanım kapsamında olan bir yapıtın kullanılması için de mahkemeden müsaade alınması gerekmekte. Bir başka değerli faktör bu yapay zeka firmalarının merkezi pozisyonlarının nerede olduğu ve gayelerinin ne olduğu gerçeği. Kimileri kar maksadı gütmeyen kuruluşlar olabiliyor. Kimilerinin merkezi örneğin Almanya’da yahut Meksika’da olabilir. Tüm bunlar yasal süreçler için çözülmesi gereken faktörler ortasında bulunuyor.
En nihayetinde hem sanatkarlar hem de sanatkarların yapıtlarıyla eğitilen yapay zeka sistemleri ortasında çözülmesi gereken tüzel bir sorun var.
