İnternet kullanıcıları bazen anonim kalabilmek, takip edilmemek ya da yurtdışından daha ucuza alışveriş yapmak için farklı ilişki usullerini tercih edebiliyorlar. Siber güvenlik şirketi ESET Tor ve VPN kullanımını inceledi. Sundukları avantajları ve olumsuz yanlarını göz önüne alarak kullanıcıların dikkat etmeleri gereken alanlar hakkında bilgilendirmelerde bulundu.
Tor, “The Onion Router” sözcüklerinin baş harflerinden oluşturulan, kullanıcılarına anonim bağlantı imkânı sağlayan bir ağ ve yazılım projesinin ismi olarak tanımlanıyor. Sanal özel ağ olarak isimlendirilen VPN’i, İngilizce “Virtual Private Network” sözcüklerinin baş harflerinden oluşturulan uzaktan erişim yoluyla farklı ağlara bağlanmayı sağlayan internet teknolojisi olarak tanımlamak mümkün. İkisi de çevrim içi müdafaa sağlamaya yönelik araçlar olsa da Tor ve VPN’in farklı emellere hizmet ettiğini göz önüne almak gerekiyor. Birebir vakitte güvenlik ihlallerin yaşanabileceği, karanlık bir yapının da kullandığı bir alan.
Tor anonimliğe odaklanır. Tüm dünyada bulunan Tor düğümleri olarak da bilinen bir sunucu ağına bağlıdır. Bu sunucular; ağ faaliyetlerini desteklemek için kaynaklarını, bilgisayarlarını ve internet bant genişliğini ayıran istekli bireyler ve kurumlar tarafından kurulur. Tor, sizi en az üç düğümden oluşan rastgele bir ağa bağlayarak çalışır. Bu üç düğümden giriş düğümü, sizi tanıyan ancak sizin hangi bilgilere ulaştığınızı bilmeyen düğümdür. İkinci (veya daha fazla) düğüm ise ek anonimlik için trafiğin geçtiği düğümdür. Son olarak çıkış düğümü ise sizi bağlanmak istediğiniz internet sayfasına direkt bağlar.
Çıkış düğümleri son varış noktasına ulaşmak için kendi bilgilerini verdiği için Tor, son adımda kullanılmak için gönüllülerden özel bir onay vermelerini talep eder. Rastgele bir Tor kullanıcısı rastgele bir yasa dışı faaliyette bulunmaya çalışıyorsa, bu makus niyetli kişi olarak tanımlanabilecek ve çıkış düğümü için istekli olan kişi olacaktır. Birçok kullanıcı için Tor’un sunduğu anonimlik gerekli olmayabilir. Yaygın internet sitelerinin birkaçı Tor’dan gelen trafiği engellemekte olup kullanıcı tecrübesi birçok kişinin görmeye alıştığı tecrübeden çok daha yavaş kalmaktadır.
VPN sağlayıcıları, özel sunuculardan oluşan bir ağa bağlıdır. Bir VPN’e bağlandığınız anda IP adresiniz ziyaret ettiğiniz internet sitelerinden gizlenir ve yalnızca kullandığınız VPN aracı sizin gerçek kimliğinizi bilir. Birçok saygın VPN sağlayıcısı çevrim içi faaliyetlerinizi kaydetmediğini tez etse de üstte da bahsedildiği üzere bunlar bir anonimlik sağlamaz. VPN’ler tıpkı vakitte bağlanacağınız sunucunun pozisyonunu seçmenize ve engellenen internet sitelerine yahut yayın platformlarındaki farklı lokal içeriklere erişim sağlamak için aşikâr ülkelerdeki içerik kısıtlamalarını atlamanıza imkan tanır.
Teknik açıdan hem Tor hem de VPN kullanılabilir. Bunu yapmanın farklı yolları bulunuyor. En bilinen yol ise evvel VPN’inize akabinde Tor tarayıcısına bağlanmaktır. “VPN üzerinden Tor” olarak isimlendirilen bu yol ile ISP’niz hangi Tor ağına bağlandığınızı bilmeyecek ve bir kat daha fazla saklılık sağlayacaktır. Birebir vakitte, rastgele bir mümkün makûs emelli tehdide karşı IP adresinizi de muhafaza altına almış olursunuz. Öbür taraftan resmi Tor evrakları, ne yaptığınız hakkında bir bilginiz yoksa bu yola başvurmamanızı tavsiye eder. ISP’nizden faaliyetlerinizi gizliyor olsanız da bunu VPN sağlayıcısından gizlemiyorsunuz. Yalnızca VPN sağlayıcınıza güvenmeyi tercih ediyor ve bu sağlayıcının meta data kayıtlarınızı tutmayacağını umut ediyorsunuz. Dahası bazen VPN temasları kopabilir ve kısa müddetliğine bile olsa VPN sağlayıcınız Tor kullandığınızı fark edebilir. Tor kullanımının yasak olduğu bir ülkede bulunuyorsanız ISP’nizin Tor kullanan müşterileri devlet yetkililerine bildirmekle yükümlü olabileceğini bilmelisiniz.
Çoğu kullanıcı için yalnızca VPN kullanmak iş görür. Nedeni ise daha özel olması değil birden fazla insanın anonimlikten fazla saklılığa gereksinimi olmasıdır. VPN araçları, kullanıcıların yüzey internetteki mevcut sürat ve içerikleri kullanırken çevrim içi faaliyetlerinin takip edilmesine karşı yahut halka açık Wi-Fi temaslarını kullanırken müdafaa sağlamada âlâ sonuç ortaya koyar. Fakat mümkün olduğunca çok anonimlik isteyenler için ise Tor tahlil olarak ortaya çıkıyor. Kelam konusu ağ, karanlık ağa erişim imkanı sağlamakla bilinse de bunu yapmaktaki asıl gayesi sansürden kaçmak için bir yol sunmaktır ve bu da her durumda dikkatli bir halde yapılmalıdır. Size en uygun araç hangisi olursa olsun saklılığın kendinizle başladığını unutmayın. Bu yüzden çevrim içi ortamda kendinizle ilgili ne kadar çok ferdî bilgi ve bilgi paylaştığınıza sürekli dikkat edin. Aksi takdirde hiçbir ekstra muhafaza işinize yaramaz.
