Intel Arc Ekran Kartları Hakkında Her Şey: A770, A750, A580

Intel, yaklaşık iki yıldır “Xe Grafik” markasını öne çıkarmak için çaba gösterse de yapılan çalışmalar yeni yeni meyvelerini veriyor. Xe grafikleri (Iris Xe ve Iris Plus gibi) bir müddettir taşınabilir platformlara güç veriyordu lakin şirket entegre grafiklere odaklanıyordu. Mavi ekip, nihayet yıllardır beklenen harici ekran kartlarını 2022 Ekim ayında piyasaya sürdü.

Xe-HPG grafik mimarisi hem taşınabilir hem de masaüstü platformlarda kullanılmaya başladı. Intel, üzerinde büyük emek harcadığı bu mimariyle birlikte NVIDIA ve AMD üzere isimlerle rekabet edebilecek seviyede teknolojiler geliştirdi. Şirketin birinci ekran kartları sıkça kelam ettiğimiz üzere “Alchemist” kod ismine sahip. “Arc” ise genel olarak grafik tarafında kullanılacak bir markalama. Yani tıpkı NVIDIA tarafında “GeForce” ve AMD tarafında “Radeon” üzere.

Intel’den yapılan son açıklamaya nazaran zirvede yer alan Arc A770 8 GB 329 dolar, Arc A770 16 GB ise 349 dolarlık fiyatla satışa çıkacak. Bir alt kademe yer alan Arc A750 8 GB ise 289 dolarlık liste fiyatına sahip. Bu fiyatların Intel tarafından üretilen “Limited Edition” kartlar için geçerli olduğunu bir defa daha hatırlatalım. Yani üretim ortakları tarafından tasarlanan kartlar biraz daha değerli olabilir.

Intel, Türkiye’de hem referans tasarım hem de üretim ortakları tarafından hazırlanan kartların satışa çıkacağını söylemişti. Arc A770 ve Arc A750 modelleri 12 Ekim’de satışa çıkıyor. Böylece ekran kartı arenasına büyük bir oyuncu dahil oluyor. Rekabet ise her zamanki üzere son tüketiciye yarıyor.

Maalesef mavi takım birinci serisinde RTX 3060/3060 Ti üzere modellere rakip kartlar üretebildi. Bunu olağan karşılıyoruz çünkü şirket birinci sefer harici ekran kartı pazarına adım atıyor. e-HPG mimarisini temel alan Arc Alchemist serisi bir yana, gelecek yıllar için Battlemage, Celestial ve Druid üzere farklı kod ismine sahip ekran kartı serilerinin hazırlandığını biliyoruz. Anlayacağınız mavililerin uzun vadeli maksatları büyük. Intel’in özel GPU pazarı için karşılaştığı zorluklar muhakkak küçümsenemez. AMD, RDNA 2 mimarisi ve RX 6000 serisi ekran kartlarıyla birlikte anca NVIDIA ile rekabet etme noktasına gelmişti.

Alchemist isimlendirmesi Final Fantasy XIV ve Dungeons & Dragons dahil olmak üzere çeşitli fantezi oyunlarından esinlenerek türetildi. Bu oyunlarda Alchemist, temel bitkilerden, elementlerden ve başka gereçlerden güçlü iksirler yapabiliyor. Öteki isimler ise tekrar benzeri halde oyun dünyasına ilişkin.

İlk olarak piyasaya sürülen Arc A380, GTX 1650 (GDDR5 varyantı) ve RX 6400 ile yakın performans bedelleri sunuyordu. Intel’in şoför ve yazılım tarafında hala kahırlarla karşı karşıya olduğunu biliyoruz. Bu bağlamda kartların potansiyelinin tam olarak ortaya çıkması için biraz daha vakit gerekebilir. Bu ortada Alchemist serisinin donanımsal olarak AV1 kodek takviyesi sunduğunu bir defa daha hatırlatalım. Arc A380, görüntü kodlama açısından çok yeterli sonuçlar vermişti. Daha da değerlisi, A380 potansiyel olarak üst düzey Arc A770’in dörtte biri kadar performans sunuyor. Yani hala umut var.

Intel’in çıkması gereken dik bir yokuş var ve şirketin kendini kanıtlaması gerekiyor. Artık teknik özellikler, performans beklentileri, çıkış tarihi ve daha fazlası olmak üzere Arc Alchemist serisi hakkındaki bilgileri bir ortaya toplayalım. Gelecekte çok sayıda test karşımıza çıkacak, artık ise Intel imzalı kartlara genel bir bakış atıyoruz.

Alchemist, 700-serisi, 500-serisi ve 300-serisi olmak üzere üç farklı eser kümesini bir ortaya getiriyor. Şu an için masaüstü platformda Arc A770 8 GB, Arc A770 16 GB, Arc A750 8 GB, Arc A580 8 GB, Arc A380 6 GB ve Arc A310 4 GB olmak üzere altı yeni SKU piyasaya çıkıyor. İsimlendirmenin birinci harfi seri ismini (Alchemist) belirtiyor. Battlemage modelleri muhtemelen Arc B770 formunda isimlendirilecek. İkinci basamak ise A7, A5 ve A3 üzere eser kümelerini temsil ediyor.

Birazdan performans kıymetlerine geleceğiz. Şirket tarafından yayınlanan tablolara bakılırsa A770 ve A750’nin fiyat/performans oranı etkileyici. Ayrıyeten Alchemist’in yeni teknolojiler barındıran çağdaş bir GPU mimarisine dayandığını hatırlatalım.

Arc A300 serisi giriş düzeyi performansı hedeflerken, A500 serisi orta düzey ve A700 serisi üst sınıfa hitap edecek. Intel altı farklı ekran kartı için sırf ACM-G10 ve ACM-G11 ismini taşıyan iki GPU silikonu kullanmakta. İsterseniz teknik özelliklere bir bakalım.

Arc A770	Arc A750	Arc A580	Arc A380	Arc A310
GPU/Mimari	ACM-G10/ Xe-HPG	ACM-G10/ Xe-HPG	ACM-G10/ Xe-HPG	ACM-G11/ Xe-HPG	ACM-G11/ Xe-HPG
Üretim Teknolojisi	TSMC N6	TSMC N6	TSMC N6	TSMC N6	TSMC N6
Kalıp Boyutu	406 mm^2	406 mm^2	406 mm^2	157 mm^2	157 mm^2
Xe-Core (Xe-Çekirdekleri)	32	28	24	8	6
GPU Çekirdekleri (Gölgelendirici)	4096	3584	3072	1024	768
XMX Motoru	512	448	384	128	96
RTU	32	28	24	8	6
Oyun Frekansı	2100 MHz	2050 MHz	1700 MHz	2000 MHz	2000 MHz
VRAM Hızı	17.5 Gbps	16 Gbps	16 Gbps	15.5 Gbps	15.5 Gbps
VRAM Kapasitesi	16/8 GB	8 GB	8 GB	6 GB	4 GB
Bant Genişliği	256-bit	256-bit	256-bit	96-bit	64-bit
ROP	128	128	128	32	?
TMU	256	224	192	64	?
Bant Genişliği	560 GB/sn	512 GB/sn	512 GB/sn	186 GB/sn	124 GB/sn
PCIe Bağlantısı	x16 4.0	x16 4.0	x16 4.0	x8 4.0	x8 4.0
TBP	225W	225W	175W	75W	75W
Fiyat	349$ (16 GB) / 329$ (8 GB)	289$	?	$139	?

Arc A380

Intel, Arc A380 ekran kartına ilişkin ölçümleriyle birlikte NVIDIA GeForce GTX 1650 ve Radeon RX 6400 ekran kartlarını tabloya dahil etti. Üretici tarafından sağlanan tabloda bile işler A380 için pek uygun görünmüyor. Radeon RX 6400, -%9 ile +%31 ortasında değişen bir aralıkta Arc A380’den %9 daha düzgün performans gösterdi. GTX 1650 ise ortalamada %19’luk farkla (-%3 ile +%37 ortasında değişen) önde görünüyor.

Intel’in seçtiği oyunlara dikkat etmişsinizdir: Age of Empires 4, Apex Legends, DOTA 2, GTAV, Naraka Bladepoint, NiZhan, PUBG, Warframe, The Witcher 3 ve Wolfenstein Youngblood. Bunlardan kimileri beş yıldan daha eski, kimileri ise düşük sistem ihtiyaçlarına sahip.

Intel Testleri	Intel Arc A380	GeForce GTX 1650	Radeon RX 6400
17 Oyunun Ortalaması	96.4	114.5	105.0
Age of Empires 4	80	102	94
Apex Legends	101	124	112
Battlefield V	72	85	94
Control	67	75	72
Destiny 2	88	109	89
DOTA 2	230	267	266
F1 2021	104	112	96
GTA V	142	164	180
Hitman 3	77	89	91
Naraka Bladepoint	70	68	64
NiZhan	200	200	200
PUBG	78	107	95
The Riftbreaker	113	141	124
The Witcher 3	85	101	81
Total War: Troy	78	98	75
Warframe	77	98	98
Wolfenstein Youngblood	95	130	96

Bağımsız testlere gelince, 1080p orta, 1080p ultra ve 1440p ultra ayarlarda test edilmiş sekiz farklı oyun yer alıyor. Bu sonuçlar Intel’in testlerine nazaran iki ay kadar sonra yapılan testlere ilişkin ve daha yeni şoförler kullanıldı. Şirketin kendi yaptığı testlerde Arc A380 gerideydi. Lakin aylar sonra daha yeni oyunlarda yapılan testlerde ortalama olarak daha önde olduğunu görüyoruz.

Ayar	Arc A380	GTX 1650	RX 6400
8 Oyun Ortalaması	1080p Medium	58.0	54.6	56.4
1080p Ultra	30.8	29.3	26.2
1440p Ultra	21.1	25.3	–
Borderlands 3	1080p Medium	70.8	56.7	61.6
1080p Ultra	33.2	28.6	31.3
1440p Ultra	20.5	26.2	–
Far Cry 6	1080p Medium	62.0	61.8	62.1
1080p Ultra	44.1	43.0	28.6
1440p Ultra	30.2	16.6	–
Flight Simulator	1080p Medium	42.3	44.8	41.6
1080p Ultra	24.8	27.6	24.7
1440p Ultra	17.4	25.2	–
Forza Horizon 5	1080p Medium	63.0	64.0	65.9
1080p Ultra	22.8	27.0	21.7
1440p Ultra	19.2	25.1	–
Horizon Zero Dawn	1080p Medium	63.8	56.4	62.2
1080p Ultra	45.1	40.4	43.1
1440p Ultra	32.7	40.5	–
Red Dead Redemption 2	1080p Medium	64.5	60.9	70.3
1080p Ultra	31.2	29.7	25.5
1440p Ultra	18.2	29.7
Total War Warhammer 3	1080p Medium	37.1	33.4	25.6
1080p Ultra	18.9	18.1	12.4
1440p Ultra	12.4	–	–
Watch Dogs Legion	1080p Medium	60.7	59.2	61.8
1080p Ultra	26.3	20.4	22.0
1440p Ultra	18.7	14.2	–

Arc A750 ve Arc A770

Intel, lansman yaklaşırken A7 serisi için birçok grafik yayınladı. Arc A750 ve A770, tanınan bir kart olan NVIDIA GeForce RTX 3060 ile rekabet halinde. Intel CEO’su Pat Gelsinger,  açılış konuşmasında yüksek GPU fiyatlarına vurgu yaparak ana akım GPU’ların son dört yılda daima kıymetlendiğini söyledi. GPU alanına üçüncü bir oyuncu olarak giren şirket, bu durumu bilakis çevirmek istiyor.

GeForce RTX 3060’ın ortalama fiyatı 418 dolar olarak belirtilmiş. Bu fiyat, 22 Eylül 2022 prestijiyle Newegg’de satışı yapılan kartlar baz alınarak ortaya çıkmış. 286 dolardan satışa çıkacak olan Arc A750, fiyat/performans açısından %53 daha uygun. 329 dolarlık Arc A770 8 GB ise Intel’e nazaran %42 oranında daha avantajlı.

Arc A700 serisi, DirectX 12 yahut Vulkan API’lerini kullanan birden fazla çağdaş oyunda 3060’ı geride bırakıyor. Daha evvel eski API’lerde performans sıkıntıları olduğunu belirtmiştik. Lakin Intel, düşük fiyat siyasetiyle bu eksiği kapattığını lisana getiriyor.

DirectX 12 sürümü Intel Arc ekran kartlarında çok daha âlâ çalışıyor. Örneğin Tom Clancy’s The Division 2 DX11’de 78 FPS’de çalışırken, DX12’de 92 FPS elde ediyor. Şayet Intel markalı bir ekran kartı almayı düşünüyorsanız bu husus sizin için değerli.

Geekbench Testleri

Arc A770 Vulkan testinde 73.536 puan alırken, Arc A750 666.09 puana ulaşıyor. Bu da her iki kart ortasında %10.4’lük bir fark olduğunu gösteriyor. OpenCL testine gelince, iki kart ortasındaki fark %12’lik oranla yeniden çok misal.

Arc A770, her iki testte de GeForce RTX 3060 ile çok yakın skorlar sergiliyor. Arc A750 ise RX 6700 XT’nin çabucak gerisinde seyrediyor. Intel, Alchemist serisinin DirectX 12 ve Vulkan üzere yeni jenerasyon API’lerde daha güçlü olacağını söylemişti. Eski jenerasyon API’lerde ise optimizasyon sıkıntılarından ötürü rakiplerine kıyasla geride kalacak.

Arc A770 ve A750 Geekbench Performansı: OpenCL, Vulkan

Vulkan API	OpenCL API
NVIDIA GeForce RTX 3070	99979	132922
NVIDIA GeForce RTX 3060 Ti	95490	120183
AMD Radeon RX 6800	93163	130322
NVIDIA GeForce RTX 3060	74426	96416
Intel Arc A770 16 GB	73536	99482
AMD Radeon RX 6700 XT	70085	102988
Intel Arc A750 8 GB	66609	88828

Intel’in A350M, A370M, A550M, A730M ve A770M olmak üzere beş farklı taşınabilir GPU’su var. Bunların performansı ve güç sonları taşınabilir platforma özel olduğu için kısıtlı. Intel ayrıyeten profesyonel pazarlar için Pro A40 ve Pro A50 modellerine de sahip. Yani oyuncuların yanı sıra iş istasyonları için de seçenekler sunulacak.

Intel, dizüstü bilgisayarlara güç verecek GPU’larını 17 oyunda test ederken NVIDIA rakipleriyle kıyaslamalar yaptı. Arc 770M, dahili şirket bilgilerine bakacak olursak RTX 3060 Taşınabilir GPU’ya nazaran daha performanslı. Ortalama skorlara baktığımızda ortada %12 civarında bir fark var.

Kardeşi A730M ise RTX 3050 Ti Mobil’den daha yüksek performans sunuyor. Bu GPU, tabloya nazaran RTX 3050 Ti Taşınabilir sürümün %13 önünde.

Intel, NVIDIA GPU’ları Core i7-11800H işlemciyle gelen dizüstü bilgisayarlarda test etti. Ek olarak, A770M üst sınıf Core i9-12900HK ile çalışırken A730M’in yanında Core i7-12700H yer alıyordu.

Bir öbür bahse gelecek olursak, NVIDIA’nın taşınabilir ekran kartları geniş bir güç aralığına sahip. Örneğin RTX 3050 Ti, 35W ile 80W ortasında seçeneklerle çalışıyor. Intel’in testlerinde 60W’lık GPU kullanıldı. RTX 3060 Taşınabilir 60W ile 115W aralığında sunuluyor. Buradaki testlerde ise 85W modele yer verildi. Intel kendi GPU’ları için güç düzeyini belirtmedi. Fakat A730M’nin 80W ile 120W aralığında, A770M’nin ise 120W ile 150W aralığında geleceğini biliyoruz.

Intel, yakında piyasaya çıkacak Arc A Serisi ekran kartlarının en verimli biçimde çalışması için bir gereksinim listesi yayınladı. Aslında birtakım ihtiyaçlar Haziran ayında yayınlanmıştı, lakin sonradan kimi eklentiler yapıldı.

Teknoloji devi, Alchemist masaüstü ekran kartlarıyla birlikte en az AMD Ryzen 3000 serisi bir işlemci kullanılmasını öneriyor. Daha evvel tam performans için Re-Size BAR (PCI Resizable-BAR) özelliğinin kritik değer taşıdığı şirket tarafından zati doğrulanmıştı. Öbür bir deyişle, bu teknolojiyi desteklemeyen sistemlerde önemli performans kayıpları yaşanabilir ki bu Arc A380 incelemeleriyle kanıtlandı.

Intel bu gerçeği hiçbir vakit gizlemedi. Uzun lafın kısası, Intel Arc ekran kartı almak istiyorsanız yeni bir sisteme gereksiniminiz var. Alchemist GPU’lardan birini kullanacaksanız işlemciniz en az Ryzen 3000 yahut Intel 10. Kuşak Core serisinden olmalı. Lakin kimi eski sistemlerin Re-Size BAR desteklediğini hatırlatalım. Bunun yanında, Intel Arc ekran kartı alacaksanız Windows 10 20H2 yahut daha yeni bir sürümü kullanmakta yarar var.

Intel’den Tom Petersen, şirketin Arc A serisini Re-Size BAR’a sahip olmayan sistemler için optimize edeceğini doğrulamıştı. Bunun ne vakit gerçekleşeceği muhakkak değil. Sonuç olarak, şayet Intel Arc ekran kartı almayı düşünüyorsanız bu ayrıntılara dikkat etmelisiniz.

CPU	Anakart
12. Jenerasyon Intel İşlemciler	Resizable BAR takviyesi aktifleştirilmiş Intel 600 Serisi anakart
11. Kuşak Intel İşlemciler 10. Jenerasyon Intel İşlemciler	Resizable BAR dayanağı aktifleştirilmiş Intel 500 Serisi anakart Resizable BAR dayanağı aktifleştirilmiş Intel 400 Serisi anakart
AMD Ryzen 5000 Serisi İşlemciler AMD Ryzen 3000 Serisi İşlemciler (AMD 3000G serisi hariç)	Smart Access Memory aktifleştirilmiş AMD 500 Serisi anakart

Performans Testleri ve Re-Size BAR’ın Önemi

Şimdi bağımsız Arc A770 16 GB testlerine bakalım. ReBAR etkin olmadığında kartın performansı 1080p’de (1920×1080) %77’ye, 1440p’de (2560×1440) %76’ya ve 4K’da (3840×2160) %80’e düştü. Öteki bir deyişle, bu özellik faal olmadığında performansın yaklaşık %25’ini kaybediyoruz.

İşler burada bitmiyor. Oyunlarda takılma problemleri yaşandığı, Resizable BAR olmadan oyunların oynanamaz hale geldiği belirtiliyor. Yani bu teknoloji Arc için vazgeçilmez desek yeridir. Muhakkak ki Arc A750 ve A580 üzere kartlar da benzeri performans kayıplarına uğrayacak.

Arc A770 bildiğiniz üzere PCIe 4.0 x16 arayüzü ile birlikte geliyor. Re-Size BAR faal olduğu sürece PCIe 3.0 arabirimini kullanmak bir sorun yaratmıyor. Yapılan testlere bakılırsa PCIe 3.0 ve PCIe 4.0 ortasında sadece %0-%2 oranında bir fark var. Bu nedenle Resizable BAR takviyesi genişletme yuvasından çok daha kıymetli.

Intel Arc GPU’ların sunucularda kullanılabileceği resmi olarak onaylandı. Oyunculara yönelik olarak sunulan kartlar, birden fazla GPU’nun yan yana çalıştığı büyük ölçekli iş yükleri için tasarlanmadı. Lakin müşteriler istediği sürece bu durum Intel için bir sorun teşkil etmiyor.

Intel, sunucular için fizikî ekran konektörlerinden mahrum Veri Center GPU Flex ismi verilen özel bir eser serisine sahip. Yeniden de sunucular için Arc A7 oyun GPU’larını kullanmak isteyenler için bir pürüz yok. Mavi kadronun bu siyaseti, şirketin AMD’ye misal bir yazılım lisanslama modeline sahip olacağını gösteriyor. NVIDIA ise CUDA lisansıyla büsbütün farklı bir tavır benimsiyor.

NVIDIA, GeForce yahut TITAN markalı GPU’ların data merkezlerinde kullanılmasına müsaade vermiyor. Yeşil takımın maksadı, muhtemelen bu tıp müşterileri H100 gibi bilgi merkezi donanımlarına itmek.

Intel’in Arc ekran kartları sırf oyuncular için değil, profesyonel kullanıcılar için de sunuluyor. Alchemist GPU’ların AV1 kodek takviyesiyle geldiğini biliyoruz ve kartların epeyce başarılı sonuçlar verdiğini görmüştük. Yeni Arc Pro ailesinin bu yetenekleri görüntü ve grafik işleriyle uğraşan şahısların dikkatini çekebilir.

Intel, 2022 Ağustos ayında bir taşınabilir (Arc A30M) ve iki masaüstü (tek yuvalı A40 ve çift yuvalı A50) olmak üzere üç profesyonel GPU tanıttı. Her iki masaüstü ekran kartı da küçük form faktörlü makineler tasarlanmış üzere görünüyor. Taşınabilir sürüm ise iş istasyonlarına özel hazırlanan dizüstü bilgisayarlarda yer alacak.

Yeni duyurulan tüm A serisi GPU’larda yerleşik ışın izleme donanımı, makine tahsili yetenekleri ve bölümde bir birinci olan AV1 donanım kodlama takviyesi sunuluyor. Intel, Pro grafiklerinin mimari, mühendislik, inşaat, tasarım ve üretim dallarında önde gelen profesyonel yazılım uygulamaları için sertifikaya sahip olduğunu belirtmiş. Ayrıyeten kartlar Blender üzere medya ve cümbüş uygulamaları için optimize edilmiş ve yaygın olarak benimsenen Intel oneAPI Rendering Toolkit’teki açık kaynak kütüphanelerini çalıştırıyor. Yeni grafik hızlandırıcılar AMD’nin Radeon Pro ve NVIDIA’nın RTX A serisi ürünleriyle karşı karşıya gelecek.