Özellikle son beş yıl içinde bilgisayar donanımlarının gücü arttı, oyun görselleri inanılmaz hale gelmeye başladı ve görüntüleme teknolojilerinde değerli gelişmeler yaşandı. Daha evvel performans ve kalite arayan oyuncular çözünürlüğe ve 60 Hz’in üzerindeki yenileme suratlarına bakıyordu. Bugün oyunseverler için 144 Hz artık bir standart halini almaya başlarken NVIDIA ve AMD üzere şirketler teknolojilerini daima güncellemeye devam ediyor.
VESA tarafından geliştirilen Adaptive-Sync teknolojisi NVIDIA G-Sync ve AMD FreeSync ile birlikte farklı bir boyuta taşındı. Hatta artık her monitör bu senkronizasyon teknolojilerinden en az birine sahip. Birtakım monitörler ise her iki teknoloji için takviye sağlıyor.
Oyunlarda yırtılma anında oluşan manzara.
Adaptive-Sync, monitörün yenileme döngüsünü bilgisayarda takılı ekran kartının ürettiği her görüntü karesiyle oranlar değişse bile eşitlemek için kullanılıyor. Oyunlar her kareyi başka ayrı işler ve sürat bilgisayarınızın ekran kartının süreç gücüne bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Bir monitör yenileme suratını sabitlediğinde, mevcut karelerin oluşturma süreci tamamlanmadan evvel yeni bir kare çizmeye başlayabilir. NVIDIA tabanlı GPU’larla çalışan G-Sync ve AMD GPU’larla çalışan FreeSync ise bu probleme odaklanıyor. Böylece monitör, ekran kartı bir sonraki kareyi göndermeden evvel her kareyi büsbütün çizerek yırtılma oluşmasını engelliyor, oyun tecrübesini baltalamıyor.
Bugün piyasada çeşitli özelliklere sahip sayısız monitör görebilirsiniz. Kimilerinde hem G-Sync hem de FreeSync ile ilgili reklam malzemeleri gözünüze çarpmıştır. Şimdi bu teknolojilerden yararlanmamış olabilirsiniz. Hatta bu iki teknolojiden birini kullanma talihiniz bile olabilir. Pekala G-Sync ve FreeSync ortasında ne üzere farklar var, nasıl avantajlar sunuluyor ve hangisi daha üstün? Ya da ikisinden birini tercih etmek zorunda mıyız?
Temel olarak G-Sync ve FreeSync tıpkı şeye hizmet eder. Her ikisi de monitörü ekran kartıyla senkronize ediyor ve yenileme suratını daima değişken olarak denetim etme imkanı tanıyor. Bu sertifikalardan birini taşıyan monitörler, aşağıda görebileceğiniz ilgili ihtiyaçları karşılamak zorunda. Fakat birtakım monitörler ihtiyaçların ötesine geçebilir. Örneğin bir FreeSync monitörün HDR’ye sahip olması koşul değil, lakin birtakım FreeSync monitörler ASUS ELMB Sync üzere tescilli bir ortak teknoloji aracılığıyla hareket bulanıklığını en aza indirebiliyor.
Aslında G-Sync ve FreeSync’in tesiri oyunun tipine, kare suratlarına ve bilgisayarın performansına nazaran değişebilir. Genel müşahedelere nazaran kare suratları birebir olduğunda FreeSync ile G-Sync ortasında görsel bir fark yok. Birazdan ayrıntılarına değineceğimiz üzere, G-Sync’nin çalışma prensibi biraz daha farklı, lakin sonuçta birebir gayeye odaklanıyor.
| FreeSync | FreeSync Premium | FreeSync Premium Pro | G-Sync | G-Sync Ultimate | G-Sync Compatibility (G-Sync Uyumluluğu) |
|---|---|---|---|---|---|
| Fiyata tesiri yok. | Fiyata tesiri yok. | Fiyata tesiri yok. | HDR ve genişletilmiş renk takviyesi. | 144 Hz ve üzeri yenileme suratları. | Artifakt meseleleriyle karşılaşmamak için performans garantisi. |
| 60 Hz ve üzeri yenileme suratları. | 120 Hz ve üzeri yenileme suratları. | 120 Hz ve üzeri yenileme suratları. | Tüm kare suratlarında Adaptive-Sync’i sağlamak için 30 Hz’nin altında “Frame-doubling” | Fabrikada kalibre edilmiş yanlışsız SDR (sRGB) ve HDR renk (P3) gamı takviyesi. | Birçok G-Sync Uyumlu monitör, FreeSync’i de çalıştırabilir. |
| Birçok FreeSync monitör G-Sync’i de çalıştırabilir. | Low Framerate Compensation (LFC) | HDR ve genişletilmiş renk desteği | Ultra düşük hareket bulanıklığı. | “Gerçekçi” HDR takviyesi. | |
| HDR dayanağı olabilir yahut olmayabilir. | -HDR takviyesi olabilir yahut olmayabilir (Birçok FreeSync Premium monitör, HDR ile G-Sync’i de çalıştırabilir). | Low Framerate Compensation (LFC) | Değişken LCD overdrive. | ||
| Belirli bir zirve çıktısı yok, lakin birçok eser en az 600 nit parlaklık sunacak. | Optimize edilmiş gecikme. | ||||
| Birçok FreeSync Premium Pro monitör, HDR ile G-Sync’i de çalıştırabilir. |
G-Sync monitörler, NVIDIA’nın isteklerini yerine getirebilmek için ekstra bir donanım modülü içerdiklerinden ötürü daha değerlidirler. Aslında teknoloji 2013’te piyasaya sürüldüğünde fiyat farkı epey fazlaydı, fakat yıllar içinde ortadaki fiyat farkı daralmış durumda.
Bazı FreeSync monitörlerin G-Sync Compatible (G-Sync uyumlu) olarak etiketlendiğini görebilirsiniz. Sertifikalandırma geriye dönük olarak gerçekleşebilir. Bu da NVIDIA’nın tescilli donanımına sahip olmamasına karşın bir monitörün şirket parametreleri içinde G-Sync’i çalıştırabileceği manasına geliyor. Yeşil grubun web sitesini ziyaret ettiğinizde G-Sync’i çalıştırmak için onaylanan monitörlerin bir listesini görebilirsiniz.
Teknik olarak NVIDIA’nın teknolojisini onaylı olmayan bir monitörde de çalıştırabilirsiniz, lakin bu tıp durumlarda performans ve kararlılık problemleri yaşanabilir. Yıllar öncesinde FreeSync dayanaklı bir monitörde G-Sync kullanmak mümkün değildi. NVIDIA, 2019 sonlarında keskin bir karar alarak bu türlü bir dayanak sunmaya başlamıştı. FreeSync dayanaklı monitörünüzde G-Sync açmak istiyorsanız, tüm ayrıntılara bu irtibattan ulaşabilirsiniz.
Ayrıca şirket, “G-Sync Uyumlu” monitörlerin hala olağan G-Sync’e nazaran daha alt düzeyde olduğunu tez ediyor. Burada G-Sync monitörlerinin daha fazla imaj kalitesi testiyle sertifikalandırıldığını, tam değişken bir yenileme suratı aralığına sahip olduğunu, değişken overdrive dayanağı sunduğunu ve fabrikada renk kalibrasyonu yapıldığını belirtiyor. Öte yandan bir “G-Sync Uyumlu” monitörün fabrikada kalibre edilememesi yahut tam değişken bir yenileme suratı aralığına sahip olması için bir sebep yok. NVIDIA yalnızca “G-Sync Uyumlu” monitörler için bunları kural koşmuyor, G-Sync monitörler için ise bunlar kural.
FreeSync, VESA tarafından oluşturulan ve tıpkı vakitte VESA’nın DisplayPort özelliklerinin bir kesimi olan Adaptive-Sync teknolojisine dayanıyor. Açık kaynaklı bir standardı kullandığı için G-Sync’e nazaran fiyat avantajı olduğunu bilhassa belirtelim. Ayrıyeten FreeSync için monitör üzerinde donanımsal bir çipe muhtaçlık yok.
DisplayPort 1.2a yahut üstündeki temas arabirimlerinde uyarlanabilir yenileme suratlarını kullanmak mümkün. Üreticilerin hepsi zati monitörlerinde bu standarda ahenk sağlıyor, münasebetiyle FreeSync’nin uygulanması için ek bir üretim maliyeti yok. FreeSync ayrıyeten HDMI 1.4 ile de çalışabilir.
Açık kaynak olması nedeniyle FreeSync fonksiyonu monitörler ortasında büyük farklılıklar gösterebilir. Bütçe odaklı monitörler çoklukla 60/75 Hz oranında yenileme suratları sahip. Fiyatı düşük eserlerde Adaptive-Sync aralığının alt sonu sadece 48 Hz olabilir. Bununla birlikte, 30 Hz’de yahut AMD’ye nazaran daha da düşük oranlarda çalışan FreeSync (ve G-Sync) ekranlar mevcut.
Bu ortada senkronizasyon teknolojilerinin çalıştığı makul bir aralık var ve genelde üreticiler bunu teknik özellikler kısmına dahil eder. VRR Range (Variable Refresh Rate) aralığının 48-75 Hz olduğunu varsayalım. FreeSync teknolojisi sırf bu aralıklar ortasında çalışır. Örneğin bir oyunda FPS 40’a kadar düştüğünde FreeSync’den yararlanamazsınız. Yüksek fiyatlı ekranlarda VRR aralığı genelde daha geniştir. Ayrıyeten bu ekranlar, G-Sync muadilleriyle daha uygun rekabet edebilmek için bulanıklık azaltma (blur-reduction) ve Low Framerate Compensation (Düşük Kare Suratı Telafisi-LFC) üzere özelliklere sahip olabilir.
Bir kere daha üstüne basarak belirtelim, rastgele NVIDIA sertifikası olmayan bir FreeSync monitörde G-Sync’i çalıştırabilirsiniz, lakin bu her vakit verimli olmayabilir. NVIDIA, bu tıp monitörlerde teknolojiyi kullandığınızda performans garantisi vermiyor.
HDR için Hangisi Daha Güzel?
NVIDIA ve AMD, pazara daha fazla seçenek eklemek için vakit içinde Adaptive-Sync teknolojilerinin yeni sürümlerini piyasaya sürdü. Yeni sürümlerle birlikte HDR yahut parlaklık üzere kimi ayrıntılar işin içine dahil oldu.
NVIDIA tarafında bir monitör, “Ultimate” sertifikasını almak için HDR ve genişletilmiş renk ile G-Sync dayanağı sunmalı. Şirket bu isimlendirmeyi “lifelike HDR (gerçekçi HDR)” takviyesi sunabilen monitörlerde kullanıyor. NVIDIA ayrıyeten “Ultimate” etiketi için monitörlerin şu özelliklere sahip olması gerektiğini bildirdi: P3 renk gamı açısından fabrikada kalibrasyon, 144 Hz ve daha yüksek yenileme suratları, optimize edilmiş gecikme, HDR dayanağı ve “sınıfının en iyisi” manzara kalitesi.
Öte yandan bir monitörün FreeSync Premium sertifikasıyla listelenebilmesi için HDR dayanağı ve genişletilmiş renk dayanağı sunması gerekiyor. Ayrıyeten 1080p çözünürlükte en az 120 Hz’ye ulaşmalı ve Low Framerate Compensation (LFC) özelliğine sahip olmalı. FreeSync 2’yi merak ediyorsanız, AMD bunu FreeSync Premium Pro ile değiştirdi, lakin her şey fonksiyonel olarak tıpkı. Ek olarak, HDR ve FreeSync takviyeli bir monitörünüz varsa, tekrar HDR ile G-Sync dayanağını bir ortada kullanma talihiniz yüksek.
Peki ya FreeSync Premium Pro? Temel Adaptive-Sync teknolojisinde değişen bir şey yok. Tıpkı G-Sync Ultimate’a emsal biçimde, AMD bu çeşit bir monitörün en az 120 Hz yenileme suratı, LFC ve HDR ile birlikte birinci sınıf bir tecrübe sağlaması gerektiğini söylüyor.
Sonuç
G-Sync mi FreeSync mi? Genel manada bakacak olursak, her iki teknoloji de temelinde çok misal ve birebir sonuca hizmet ediyor. Yani bir monitör alırken senkronizasyon teknolojilerinden fazla öbür teknik ayrıntılara ve elbette fiyata bakmalısınız. Yenileme suratı, çözünürlük, parlaklık, kontrast oranı ve HDR üzere birçok ayrıntıya odaklanabilirsiniz. Biraz evvel bahsettiğimiz üzere, ayrıyeten birçok FreeSync monitörde G-Sync kullanmak mümkün.
Oyun tecrübesini etkileyen sırf hangi uyarlamalı senkronizasyon teknolojisinin kullanımda olduğu değil, tüm bu öğelerin birleşimidir. Sonuç olarak, tüm bu özelliklere ve güzel bir oyun tecrübesine sahip olmak istiyorsanız cüzdanınızı biraz aralamanız gerekiyor.
Son yıllarda monitörler büyük geliştirmeler aldı. Samsung, dünyanın birinci 4K 240 Hz oyuncu monitörü Odyssey Neo G8‘i satışa çıkarmaya hazırlanıyor. Öte yandan ASUS, 1080p çözünürlüğe sahip ROG Swift monitöründe 500 Hz’e kadar ulaşmayı başardı.
