Global sıcaklık artışı, suya erişim, bozulmamış ekosistem istikrarı, besin döngüleri ve aerosol kirliliği başta olmak üzere 5 temel alanda belirlenen 8 ekolojik göstergede, dünyanın durumu incelendi. Yapılan çalışmada insan faaliyetlerinin ekolojik dengeyi belirleyen sekiz göstergeden yedisinde dünyayı tehlike bölgesine ittiği belirtiliyor. Earth Commission tarafından hazırlanan ve Nature‘da yayımlanan yeni bir araştırmada, 40 bilim insanı, gezegenimizin su mevcudiyeti, global sıcaklığı, besin döngüsü, ekosistem bakımı ve aerosol kirliliği konularında giderek büyüyen krizlerle karşı karşıya olduğu belirtildi. Bunların hepsinin ömür takviye sistemlerinin istikrarına yönelik tehditler oluşturduğu ve toplumsal eşitliği daha da kötüleştirdiği aktarılıyor.
“Devrilme noktasına yaklaşıyoruz”
Araştırmanın başyazarlarından Prof. Johan Rockström şunları söyledi: “Bu, tüm insan-gezegen sisteminin disiplinler ortası bir bilimsel değerlendirmesini yapma teşebbüsüdür ve karşı karşıya olduğumuz riskler göz önüne alındığında yapmamız gereken bir şeydir. Giderek devrilme noktalarına yaklaşıyoruz ve global ölçekte hayat dayanak sistemlerinde giderek daha fazla kalıcı hasar görüyoruz.”
Çalışma, gezegen için insan bedeninin yaşamsal belirtileriyle karşılaştırılabilecek bir dizi “güvenli ve adil” ölçüt ortaya koyuyor. Nabız, sıcaklık ve kan basıncı yerine su akışı, fosfor kullanımı ve arazi dönüşümü üzere göstergelere bakılıyor.
Pek çok alanda eşikler aşıldı
Durum neredeyse her kategoride vahim görünüyor. İklim konusunda dünya, global ısınmayı sanayi öncesi düzeylerin 1.5 derece üstüne çıkarmamaya çalışıyor. Dünya, bu eşiği aşmadı lakin önümüzdeki 5 yıl içinde kısa periyodik de olsa aşacak üzere duruyor. Lakin araştırmada pek çok insanın halihazırda yaklaşık 1.2 derecelik mevcut düzeyin getirdiği çok sıcaklık, kuraklık ve sellerden makûs bir formda etkilendiğini belirtiyor. Araştırmacılar güvenli ve adil bir iklim maksadının 1 derece olduğunu ve bunun için de karbondioksiti atmosferden çekmeye yönelik büyük bir gayret gerektireceğini söylüyorlar. Bunu başarmak için “güvenli ve adil” hudut, dünyanın yüzde 50 ila 60’ının yüklü olarak doğal ekosistemlere konut sahipliği yapması. Fakat gerçek şu ki, gezegenin sırf yüzde 45 ila 50’si bozulmamış bir ekosisteme sahip.
Bir öteki amaç ise otomobil egzozlarından, fabrikalardan ve kömür, petrol ve gaz santrallerinden kaynaklanan aerosol kirliliği. Dünya Sıhhat Örgütü, PM2.5 olarak bilinen küçük partikül unsura yıllık ortalama maruz kalma sonunu metreküp başına 15 mikrogram olarak belirlemiş durumda. Fakat fakir ülkelerde ve sanayi yüklü bölgelerde bu düzey aşılmış vaziyette. Çalışma yüzey sularına da odaklanıyor. Belirtilenlere nazaran rastgele bir havza alanında ırmak ve akarsu akışının yüzde 20‘sinden fazlasının engellenmemesi gerekiyor. Lakin bu oran günümüzde yüzde 34 üzere telaş verici bir düzeyde. Bu durum su kalitesinin düşmesine ve tatlı su cinsleri için habitat kaybına yol açmakta. Bununla birlikte dünyadaki ırmak havzalarının yüzde 47’si telaş verici bir süratle tükendiğinin altı çiziliyor.
Besin döngüleri başlığı altında ise azot ve fosfor kullanımı inceleniyor. Bu bileşenlerin kullanımının (özellikte tarım alanında) toprakta tahribata ve yer altı sularının kirlenmesine neden olduğundan kelam ediliyor. Rapora nazaran burada kilit nokta global eşitlik. Yoksul ülkelerin daha fazla gübreye gereksinimi varken, varlıklı ülkelerin gübre fazlasını azaltması gerekiyor
Zaman azalıyor
Earth Commission eş lideri ve Amsterdam Üniversitesi’nden Prof. Joyeeta Gupta “Doktorumuz, Dünya’nın şu anda pek çok alanda nitekim hasta olduğunu söylüyor. Ve bu durum Dünya üzerinde yaşayan insanları etkiliyor. Yalnızca semptomları değil, nedenleri de ele almalıyız.” diyor. Çalışmanın muharrirleri teşhisin acımasız olduğunu lakin bir tedavi için vaktin tükenmekte olduğunu söylüyorlar. Bir başka Earth Commission eş lideri ve çalışmanın baş muharriri Prof. Johan Rockström, “Bulgularımız epeyce kaygı verici. Tahlil edilen 5 temel alanda, global ve lokal ölçekte birçok hudut zati aşıldı. Bu, vaktinde bir dönüşüm gerçekleşmediği takdirde geri dönüşü olmayan aşım noktalarının ve insan refahı üzerindeki yaygın tesirlerin kaçınılmaz olacağı manasına geliyor.” Raporda hükümetlerin, düzenleyici kuruluşların ve şirketlerin olduğu kadar insanların da ellerini taşın altına sokması gerektiği söz ediliyor.
